Czym jest język migowy i dlaczego jest kluczowy w dostępności cyfrowej?

Język migowy – naturalny język społeczności Głuchych

Język migowy to pełnoprawny język, a nie „dodatek do treści”. W Polsce podstawowym językiem osób Głuchych jest PJM – Polski Język Migowy, który posiada własną gramatykę, składnię, zasady budowania zdań i specyficzną strukturę. PJM nie jest „polskim na dłoniach”. Nie kopiuje języka polskiego, nie jest wersją skróconą ani uproszczoną. Jest językiem wizualno-przestrzennym, wykorzystującym ruch dłoni, mimikę twarzy, ułożenie ciała i dynamikę ruchu. Dla wielu osób Głuchych to pierwszy język, znacznie bardziej naturalny niż język polski.

Obok PJM istnieje również SJM – System Językowo-Migowy, który historycznie był używany w edukacji. SJM odwzorowuje składnię języka polskiego i został stworzony sztucznie, dlatego nie jest naturalnym językiem społeczności Głuchych. W kontekście dostępności cyfrowej i nowoczesnych standardów komunikacji kluczowy jest właśnie PJM, ponieważ to on zapewnia realne zrozumienie treści.

Napisy, lektor czy tłumaczenie na PJM – czym to się różni?

Jednym z najczęstszych mitów jest przekonanie, że „napisy wystarczą”. Niestety to nieprawda.

• Napisy – są bardzo ważne, ale głównie dla osób słabosłyszących oraz tych Głuchych, które dobrze znają język polski. Wielu Głuchych uczy się polskiego jako drugiego języka, co oznacza, że napisy nie zawsze zapewniają pełne zrozumienie.

• Lektor – w ogóle nie rozwiązuje problemu osób Głuchych. Pomaga osobom niewidomym lub słabowidzącym, ale nie jest alternatywą dla PJM.

• Tłumaczenie na język migowy (PJM) – to jedyna forma, która w pełni odpowiada naturalnemu sposobowi komunikacji społeczności Głuchych i zapewnia realną dostępność treści.

Dlatego w dostępności cyfrowej język migowy nie jest „opcją”, ale narzędziem pierwszego wyboru, gdy treści są ważne, skomplikowane lub dotyczą życia publicznego.

Dlaczego język migowy jest tak ważny w dostępności cyfrowej?

Dostępność cyfrowa to nie „techniczna formalność”. To realny wpływ na życie ludzi. Brak tłumaczeń na język migowy oznacza brak dostępu do:

• informacji publicznych,

• usług administracyjnych,

• zdrowia i opieki medycznej,

• edukacji i materiałów szkoleniowych,

• kultury i wydarzeń publicznych.

Bez PJM osoby Głuche są zwyczajnie wykluczane. Zgodnie z prawem oraz dobrymi praktykami dostępność oznacza równy dostęp do informacji, a nie teoretyczną możliwość przeczytania czegoś, czego użytkownik i tak nie jest w stanie w pełni zrozumieć.

Gdzie język migowy online jest najbardziej potrzebny?

Język migowy powinien pojawiać się tam, gdzie treści są ważne, często trudne i istotne z punktu widzenia użytkownika. Najczęściej dotyczy to:

• stron urzędów i instytucji publicznych,

• serwisów edukacyjnych i e-learningowych,

• serwisów medycznych i informacyjnych,

• materiałów wideo publikowanych w internecie,

• komunikatów kryzysowych,

• transmisji wydarzeń publicznych.

Coraz częściej tłumaczenie PJM wdrażają także firmy komercyjne – w bankowości, usługach, ubezpieczeniach czy sektorze medycznym – traktując je jako element profesjonalnej obsługi i odpowiedzialności społecznej.

Język migowy to nie dekoracja – liczy się jakość

Sam fakt dodania „okienka z tłumaczem” nie oznacza dostępności. Język migowy w internecie musi być:

• poprawny językowo (PJM, nie SJM),

• wykonany przez profesjonalnego tłumacza,

• dobrze widoczny (nie mikroskopijne okienko),

• odpowiednio oświetlony,

• zsynchronizowany z treścią.

Źle przygotowane tłumaczenie PJM jest równie bezużyteczne, jak jego brak. Dostępność cyfrowa wymaga jakości, a nie symbolicznego „odhaczenia wymogu”.