PJM – naturalny język społeczności Głuchych
PJM (Polski Język Migowy) to naturalny język osób Głuchych. Jest żywy, rozwija się, posiada własne struktury gramatyczne, specyficzną składnię i zasady przekazywania treści. Nie odwzorowuje języka polskiego. Ma inny szyk, inną logikę, inne sposoby wyrażania informacji. Dla wielu osób Głuchych PJM jest pierwszym językiem, w którym myślą, komunikują się i odbierają świat.
SJM – system sztuczny, nie język
SJM (System Językowo-Migowy) powstał jako narzędzie edukacyjne i próbował łączyć język polski z gestami. Oznacza to, że:
-
bazuje na gramatyce polskiej,
-
jest sztucznie narzucony,
-
bywa trudny w odbiorze dla Głuchych.
W efekcie wielokrotnie okazuje się, że zamiast pomagać – utrudnia zrozumienie. Dlatego we współczesnej dostępności cyfrowej SJM nie powinien być standardem.
Najczęstsze błędne założenia instytucji
Instytucje bardzo często zakładają:
-
„migowy to migowy – obojętnie jaki”
-
„napisy wystarczą”
-
„Głusi i słabosłyszący to ta sama grupa”
-
„małe okienko z tłumaczem wystarczy”
To poważny błąd. Dostępność cyfrowa opiera się na realnych potrzebach, a nie na pozornym spełnieniu wymogów.
Kiedy stosować PJM, a kiedy SJM?
PJM należy stosować zawsze tam, gdzie treść jest ważna, skomplikowana, urzędowa, edukacyjna, medyczna lub formalna. Dotyczy to:
-
stron urzędów,
-
szkół i uczelni,
-
służby zdrowia,
-
instytucji publicznych,
-
oficjalnych materiałów wideo.
SJM może pojawiać się jedynie wyjątkowo – w bardzo specyficznych kontekstach edukacyjnych i wyłącznie wtedy, gdy użytkownik jednoznacznie tego oczekuje.
Praktyczne wskazówki dla twórców treści
Jeśli tworzysz treści i chcesz, aby były naprawdę dostępne:
-
zawsze wybieraj PJM jako standard,
-
pracuj z profesjonalnymi tłumaczami,
-
konsultuj realizacje z osobami Głuchymi,
-
unikaj symbolicznych rozwiązań,
-
nie równaj PJM i SJM – to nie to samo.
Podsumowanie
PJM to język. SJM to system. Różnica jest fundamentalna. Jeżeli Twoim celem jest realna dostępność, a nie pozór – wybieraj PJM. To on zapewnia prawdziwą komunikację i pełne zrozumienie treści przez osoby Głuche.