Wprowadzenie – internet nie jest taki sam dla wszystkich
Dla większości użytkowników internet to oczywistość: informacje, usługi, komunikacja, edukacja, rozrywka – wszystko jest dostępne w kilka kliknięć. Jednak dla osób Głuchych świat cyfrowy wygląda zupełnie inaczej. Nie dlatego, że brakuje im kompetencji technologicznych – przeciwnie, wiele osób Głuchych świetnie radzi sobie z technologią. Problem polega na czymś innym: internet wciąż tworzony jest przede wszystkim dla osób słyszących. A to oznacza bariery, niezrozumienie i wykluczenie. Ten artykuł pokazuje perspektywę społeczności Głuchych, realne potrzeby, codzienne doświadczenia i to, czego naprawdę oczekują od stron internetowych i instytucji.
Jak osoby Głuche korzystają z internetu na co dzień?
Internet dla osób Głuchych to:
-
podstawowe źródło informacji,
-
narzędzie komunikacji,
-
sposób załatwiania spraw urzędowych,
-
dostęp do edukacji,
-
kontakt ze światem.
Osoby Głuche korzystają z sieci:
-
na komputerach,
-
w smartfonach,
-
w aplikacjach mobilnych,
-
w mediach społecznościowych,
-
na stronach urzędowych,
-
w serwisach medycznych i edukacyjnych.
Najważniejsze jest jednak to, że ich sposób odbioru treści jest inny niż u osób słyszących. Dominującą formą komunikacji jest język migowy, a nie język mówiony czy tekst pisany. Dlatego treści pozbawione PJM bardzo często są dla nich niepełne albo trudne do zrozumienia.
Realne potrzeby osób Głuchych w internecie
Z perspektywy społeczności Głuchych internet powinien przede wszystkim:
-
umożliwiać dostęp do informacji w języku migowym,
-
nie zmuszać do ciągłego „radzenia sobie samemu”,
-
nie wymagać tłumacza rodziny lub znajomych,
-
zapewniać samodzielność.
Najważniejsze potrzeby to:
1. Treści dostępne w PJM
Osoby Głuche chcą:
-
filmów w PJM,
-
instrukcji w PJM,
-
komunikatów urzędowych w PJM,
-
treści edukacyjnych w PJM,
-
ważnych informacji publicznych w PJM.
Chcą po prostu rozumieć tyle samo co użytkownicy słyszący – bez proszenia kogokolwiek o pomoc.
2. Proste, przejrzyste strony internetowe
Odbiorcy Głusi potrzebują stron:
-
czytelnych,
-
logicznie zbudowanych,
-
z wyraźnymi przyciskami,
-
z łatwym dostępem do sekcji PJM.
Im bardziej chaotyczna strona, tym większa bariera.
3. Możliwość realnego kontaktu
Bardzo ważne są:
-
wideotłumacze,
-
czaty tekstowe,
-
kontakt online bez konieczności dzwonienia.
Dla osoby Głuchej numer telefonu jako główna forma kontaktu to często komunikacyjna „ściana”.
Bariery, których osoby słyszące zazwyczaj nie widzą
Z punktu widzenia osoby słyszącej internet wydaje się dostępny. Ale dla osoby Głuchej to często ciągła walka z przeszkodami:
Bariera 1 – brak języka migowego
Największy problem.
Na wielu stronach:
-
brak tłumaczeń PJM,
-
brak filmów wyjaśniających procedury,
-
brak dostępnych materiałów wideo.
W praktyce oznacza to brak dostępu do informacji.
Bariera 2 – trudne teksty i język urzędowy
Język polski bywa dla osób Głuchych drugim językiem. Gdy tekst jest:
-
prawniczy,
-
urzędowy,
-
skomplikowany,
-
pełen terminologii,
rozumienie spada drastycznie.
Wtedy pojawia się frustracja i konieczność proszenia innych o pomoc.
Bariera 3 – filmy bez PJM lub tylko z napisami
Napisy są ważne, ale:
-
nie zawsze wystarczają,
-
nie zastępują PJM,
-
wymagają bardzo dobrej znajomości polszczyzny.
Filmy „dla wszystkich” bez PJM w praktyce nie są dla wszystkich.
Bariera 4 – brak realnego kontaktu
Urzędy, instytucje, firmy często:
-
podają tylko numer telefonu,
-
brak wideotłumacza,
-
brak czatu,
-
brak formularza w PJM.
Osoba Głucha zostaje z problemem sama.
Jak osoby Głuche chcą, aby internet wyglądał?
Perspektywa społeczności Głuchych jest jasna. Internet powinien być:
-
dostępny,
-
zrozumiały,
-
przyjazny,
-
tworzony z myślą także o nich.
Najczęstsze oczekiwania to:
-
sekcje „Dla osób Głuchych”,
-
filmy w PJM,
-
oznaczenia treści z językiem migowym,
-
wsparcie wideotłumacza,
-
brak „udawanej dostępności”.
Dobre praktyki widziane oczami użytkownika Głuchego
Z perspektywy społeczności najlepiej oceniane są strony i instytucje, które:
-
naprawdę myślą o Głuchych,
-
konsultują rozwiązania z użytkownikami,
-
tworzą treści w PJM systematycznie, a nie jednorazowo,
-
oferują wideotłumacza,
-
traktują PJM jako równorzędny język, a nie dodatek.
Takie działania budują zaufanie, poczucie szacunku i normalność.
Co daje prawdziwa dostępność PJM?
Zmienia wszystko.
Dla osób Głuchych:
-
oznacza samodzielność,
-
poczucie równości,
-
brak konieczności proszenia innych,
-
godność.
Dla instytucji:
-
zgodność z prawem,
-
profesjonalny wizerunek,
-
odpowiedzialność społeczną,
-
lepszą komunikację.
Dla społeczeństwa:
-
mniej wykluczenia,
-
więcej równości,
-
nowoczesność.
Podsumowanie – internet widziany oczami społeczności Głuchych
Internet nie jest obiektywnie dostępny – jest taki, jakim go zrobimy.
Jeśli tworzony jest wyłącznie dla słyszących, osoby Głuche zawsze będą na drugim planie. Ale jeśli uwzględnimy PJM, technologie wsparcia, wideotłumaczy, czytelne treści i realne potrzeby społeczności Głuchych – wtedy dostępność przestaje być hasłem, a staje się rzeczywistością.
A o to właśnie chodzi – żeby osoby Głuche mogły korzystać z internetu w taki sam sposób jak każdy inny użytkownik. Bez barier. Bez kompromisów. Na równych prawach.