Wprowadzenie – PJM jako element nowoczesnej strony internetowej
Przez wiele lat strony internetowe tworzono wyłącznie z myślą o użytkownikach słyszących. Dopiero wraz z ustawą o dostępności cyfrowej, rosnącą świadomością społeczną i wymaganiami WCAG zaczęto realnie uwzględniać potrzeby osób Głuchych. Jednym z kluczowych elementów takiej dostępności jest PJM – Polski Język Migowy, który zapewnia naturalny i pełny odbiór treści. Pojawia się jednak pytanie: czy każda treść musi mieć tłumaczenie? Gdzie PJM jest obowiązkowy, gdzie rekomendowany, a gdzie wystarczą inne formy dostępności? W tym artykule odpowiadamy konkretnie i praktycznie.
Język migowy na stronie www – co to w ogóle znaczy w praktyce?
„Język migowy w serwisie” nie oznacza wstawienia jednego filmiku z ogólnym komunikatem. Realna dostępność oznacza:
-
wideo z tłumaczeniem PJM do ważnych treści,
-
sekcje informacyjne „dla osób Głuchych”,
-
filmy instruktażowe,
-
tłumaczenia kluczowych procedur,
-
czytelne oznaczenia,
-
łatwy dostęp do materiałów.
Użytkownik Głuchy nie może „szukać igły w stogu siana”. Rozwiązania PJM muszą być widoczne, logiczne i dostępne w kilku kliknięciach.
Które treści wymagają PJM na stronie internetowej?
Najważniejsza zasada brzmi: PJM należy stosować tam, gdzie treści wpływają na życie, zdrowie, obowiązki lub prawa użytkownika. W praktyce oznacza to, że tłumaczenie na język migowy powinno pojawiać się szczególnie w obszarach:
1. Strony urzędów i administracji publicznej
Tutaj PJM jest absolutnie kluczowy. Treści wymagające języka migowego to m.in.:
-
procedury administracyjne,
-
informacje „jak załatwić sprawę”,
-
komunikaty dla mieszkańców,
-
informacje o świadczeniach,
-
sprawy obywatelskie,
-
materiały wideo urzędów,
-
ważne ogłoszenia i komunikaty.
Bez PJM osoba Głucha często nie jest w stanie samodzielnie załatwić swojej sprawy. To poważna bariera.
2. Serwisy edukacyjne i szkolne
Szkoły, uczelnie i platformy edukacyjne powinny uwzględniać PJM w:
-
materiałach informacyjnych dla uczniów i studentów,
-
filmach edukacyjnych,
-
treściach wyjaśniających zasady rekrutacji,
-
informacjach dotyczących egzaminów,
-
materiałach dydaktycznych.
Edukacja bez dostępności = wykluczenie. A PJM jest kluczowym narzędziem równych szans.
3. Strony medyczne i zdrowotne
Tutaj język migowy ma znaczenie wręcz krytyczne. Na stronach:
-
przychodni,
-
szpitali,
-
placówek medycznych,
-
NFZ,
-
instytucji zdrowia publicznego,
powinny znajdować się:
-
informacje o świadczeniach,
-
wyjaśnienia procedur,
-
materiały o zdrowiu,
-
instrukcje kontaktu i rejestracji,
-
komunikaty o zagrożeniach i kampaniach zdrowotnych
— w formie PJM.
Brak zrozumienia w kontekście zdrowia oznacza ryzyko, stres, błędne decyzje. Tego po prostu nie można zostawiać bez wsparcia.
4. Materiały wideo na stronach i platformach
Każdy istotny materiał wideo:
-
informacyjny,
-
urzędowy,
-
edukacyjny,
-
instruktażowy,
-
promocyjny o charakterze informacyjnym,
powinien posiadać tłumaczenie PJM lub przynajmniej możliwość jego włączenia.
Czy każda treść musi mieć tłumaczenie na PJM?
Nie – ale każda istotna treść powinna.
Nie trzeba tłumaczyć:
-
krótkich newsów drugorzędnych,
-
drobnych informacji technicznych,
-
treści mało istotnych społecznie.
Jednak:
-
procedury,
-
materiały urzędowe,
-
treści zdrowotne,
-
kluczowe informacje
— powinny mieć PJM bez dyskusji.
Jak umieścić PJM na stronie internetowej, aby miał sens?
Najlepsze praktyki wskazują kilka rozwiązań:
Sekcja „dla osób Głuchych”
Na stronie powinna być:
-
wyraźnie oznaczona zakładka,
-
łatwy dostęp z menu,
-
czytelny symbol języka migowego,
-
lista filmów i materiałów w PJM.
Dzięki temu użytkownik od razu wie, gdzie ma iść.
PJM bezpośrednio przy treści
Jeszcze lepszym rozwiązaniem jest umieszczanie filmów PJM bezpośrednio:
-
obok tekstu,
-
w strukturze strony,
-
w sekcjach procedur.
Użytkownik nie powinien być zmuszany do „biegania po stronie”.
Czytelne oznaczenie treści z PJM
Każdy materiał powinien być:
-
oznaczony ikoną języka migowego,
-
widoczny w spisie treści,
-
łatwy do znalezienia również przez wyszukiwarkę strony.
Najczęstsze błędy przy stosowaniu PJM na stronach
Niestety praktyka pokazuje wiele błędów:
-
umieszczenie jednego filmu „na odczepnego”,
-
brak aktualizacji materiałów,
-
tłumaczenia wykonane w SJM zamiast PJM,
-
brak synchronizacji treści,
-
zła jakość nagrań,
-
ukrywanie materiałów w trudno dostępnych miejscach,
-
traktowanie PJM jako „ozdoby”.
To nie jest dostępność – to pozór dostępności.
Czy firmy prywatne też powinny stosować PJM?
Tak – i coraz częściej to robią. Szczególnie:
-
banki,
-
firmy ubezpieczeniowe,
-
firmy technologiczne,
-
duże marki usługowe,
-
branża medyczna i farmaceutyczna.
Dlaczego?
Bo to:
-
zwiększa zaufanie,
-
poprawia wizerunek,
-
poszerza grupę klientów,
-
odpowiada na realne potrzeby.
PJM to dziś element profesjonalnej komunikacji.
Podsumowanie – PJM na stronach www to standard, nie opcja
Język migowy na stronie internetowej nie jest fanaberią. To:
-
obowiązek prawny w wielu przypadkach,
-
element godnego traktowania użytkowników,
-
narzędzie realnej dostępności.
Powinien być stosowany tam, gdzie treści są ważne – w urzędach, edukacji, zdrowiu, komunikatach publicznych i materiałach wideo. A jeśli już jest stosowany – musi być wdrożony mądrze, logicznie i w sposób przyjazny dla użytkownika.