Szczegóły

Autor: biuro@webkon.eu

Kategoria: inforamcje Ogólne

Opublikowano: 19 grudzień 2025

Odsłon: 2

Wprowadzenie – film z PJM to projekt, a nie „dodatek w rogu ekranu”

Coraz więcej instytucji oraz firm publikuje filmy, nagrania informacyjne i materiały edukacyjne online. Wraz z ustawą o dostępności cyfrowej i rosnącą świadomością pojawia się też obowiązek udostępniania ich w formie dostępnej dla osób Głuchych. Najczęściej realizuje się to poprzez tłumaczenie na Polski Język Migowy. Problem polega na tym, że w praktyce wiele materiałów z rzekomym tłumaczeniem PJM jest zupełnie bezużytecznych. Dlaczego? Bo tłumacz jest malutki, niewidoczny, źle oświetlony, ucięty w kadrze albo opóźniony względem treści.
Ten artykuł pokazuje, jak przygotować film z tłumaczem PJM poprawnie, aby rzeczywiście był dostępny, zrozumiały i wartościowy dla odbiorców.

Dlaczego prawidłowo przygotowany film z PJM jest tak ważny?

Film z tłumaczem PJM ma sens tylko wtedy, kiedy osoba Głucha jest w stanie swobodnie odczytać komunikat:

• widzi dłonie tłumacza,

• widzi całą mimikę twarzy,

• może śledzić mowę ciała,

• przekaz jest płynny i czytelny,

• tempo tłumaczenia jest dostosowane,

• całość jest zsynchronizowana z materiałem.

Jeżeli okno z tłumaczem jest tak małe, że nic nie widać, jeżeli jest rozmazane lub ciemne, jeżeli tłumacz wypada poza kadr – dostępność znika. Pozostaje tylko pozór. Dlatego przygotowanie filmu z PJM wymaga zaplanowania i profesjonalnego podejścia.

Zasady kadrowania – tłumacz musi być widoczny w całości

Kadrowanie to podstawa. W prawidłowo wykonanym materiale:

• tłumacz powinien być pokazany w średnim kadrze,

• w kadrze muszą mieścić się obydwie dłonie,

• twarz musi być całkowicie widoczna,

• nie mogą być ucinane ramiona lub górna część głowy,

• ujęcie musi być stabilne i nieruchome.

PJM opiera się na ruchu dłoni, ale ogromną rolę odgrywa też mimika. Dlatego ucinanie twarzy tłumacza jest poważnym błędem. Tak samo błędem jest kadrowanie zbyt szerokie, kiedy tłumacz staje się drobną postacią w dalekim planie.

Wielkość okna z tłumaczem – musi być realnie czytelne

Jednym z najczęstszych błędów instytucji jest umieszczanie tłumacza w mikroskopijnym okienku w prawym dolnym rogu ekranu. Technicznie „PJM jest”. W praktyce – nikt nie jest w stanie z niego skorzystać.

Dobre praktyki mówią jasno:

• okno z tłumaczem powinno być odpowiednio duże,

• jego wielkość powinna pozwalać na swobodne odczytanie migów,

• nie może być spychane w narożnik,

• nie powinno nachodzić na ważne elementy filmu.

W wielu realizacjach najlepszym rozwiązaniem jest dzielenie ekranu – po jednej stronie materiał, po drugiej tłumacz – zamiast małego nakładkowego okienka.

Tło i kontrast – bez tego PJM staje się nieczytelny

Tło ma ogromne znaczenie. Dobre tło to takie, które:

• jest jednolite,

• nie ma wzorów,

• nie rozprasza,

• zapewnia kontrast z dłońmi i twarzą tłumacza,

• nie wprowadza elementów graficznych.

Tłumacz najlepiej pracuje na tle w jednym kolorze, najczęściej neutralnym, np. szarym lub jasnym. Z kolei stroje tłumaczy powinny kontrastować z tłem. Jeśli dłonie zlewają się z obrazem, odbiorca traci możliwość rozumienia komunikatu.

Oświetlenie – dłonie i twarz muszą być idealnie widoczne

Bez dobrego światła nie ma dobrego PJM.
W poprawnie przygotowanym filmie:

• źródło światła musi być stałe,

• twarz tłumacza powinna być równomiernie oświetlona,

• dłonie muszą być jasno i wyraźnie widoczne,

• nie mogą występować ostre cienie.

Kiepskie światło sprawia, że ruch dłoni staje się rozmazany, a mimika niewidoczna. A to w praktyce niszczy cały przekaz.

Tempo i synchronizacja – tłumacz nie może „gonić” materiału

Jeden z największych problemów w złych realizacjach to brak synchronizacji. Lektor mówi szybko, film leci dalej, a tłumacz nie ma szans nadążyć. W efekcie:

• komunikat w PJM jest spóźniony,

• część treści ginie,

• widz nie ma czasu na odbiór,

• tłumaczenie staje się chaotyczne.

Dlatego:

• tempo wypowiedzi w materiale musi być dostosowane,

• najlepiej pracować z tłumaczem od etapu planowania nagrania,

• nie wolno traktować PJM jako „późniejszego dodatku”.

Profesjonalne materiały często najpierw tworzy się w wersji bazowej, a następnie nagrywa równoległą warstwę PJM z właściwym tempem.

Umiejscowienie tłumacza na ekranie

Okno tłumacza nie może zasłaniać:

• napisów,

• kluczowych grafik,

• elementów istotnych dla treści.

Najlepsze praktyki to:

• stałe, przewidywalne położenie,

• brak „skakania” okienka,

• czytelne oddzielenie okna tłumacza od reszty materiału.

Dobre i złe przykłady

Dobre filmy z PJM:

• tłumacz wyraźny, bliski, dobrze wykadrowany,

• stabilne oświetlenie,

• duże okno tłumacza,

• profesjonalne tłumaczenie,

• pełna synchronizacja.

Złe filmy z PJM:

• mikro okno w rogu,

• ciemne tło, brak kontrastu,

• dłonie poza kadrem,

• brak synchronizacji,

• użył SJM zamiast PJM,

• realizacja „na szybko, żeby było”.

Współpraca z tłumaczem – klucz do sukcesu

Największy błąd instytucji to traktowanie tłumacza jak „dodatku technicznego”. Tymczasem tłumacz PJM powinien:

• uczestniczyć w planowaniu materiału,

• mieć dostęp do tekstu z wyprzedzeniem,

• pracować w komfortowych warunkach,

• być traktowany jak współtwórca treści.

Bez tego powstaje chaos.

Podsumowanie

Film z tłumaczem PJM to nie symbol dostępności. To realne narzędzie komunikacji. Jeśli ma działać, musi być:

• poprawnie nagrany,

• dobrze oświetlony,

• odpowiednio wykadrowany,

• czytelny,

• zsynchronizowany,

• wykonany przez profesjonalnego tłumacza.

Inaczej staje się „dekoracją w rogu ekranu” i nie spełnia swojej funkcji. A dostępność cyfrowa ma być realna – nie udawana.

Szczegóły

Autor: biuro@webkon.eu

Kategoria: inforamcje Ogólne

Opublikowano: 19 grudzień 2025

Odsłon: 3

Wprowadzenie – język migowy to nie „czy można”, tylko „trzeba”

Dostępność cyfrowa w Polsce od kilku lat nie jest już tematem „dobrych chęci” czy działań wizerunkowych. To prawny obowiązek, który dotyczy przede wszystkim instytucji publicznych, samorządów, urzędów, szkół, uczelni, placówek medycznych i wszystkich jednostek realizujących zadania publiczne. Jednym z kluczowych elementów dostępności jest zapewnienie treści w języku migowym PJM, który umożliwia osobom Głuchym realny dostęp do informacji. W tym artykule wyjaśniamy, kiedy język migowy jest wymagany, jakie przepisy go regulują oraz jakie obowiązki wynikają z ustawy i standardów WCAG.

Ustawa o dostępności cyfrowej – fundament prawny

W Polsce obowiązuje Ustawa z dnia 4 kwietnia 2019 r. o dostępności cyfrowej stron internetowych i aplikacji mobilnych podmiotów publicznych. Jej głównym celem jest zapewnienie, aby strony internetowe i aplikacje były dostępne dla wszystkich użytkowników, w tym osób Głuchych.

Ustawa mówi wprost:

• strony internetowe podmiotów publicznych muszą być dostępne,

• informacje muszą być przedstawione w formie zrozumiałej,

• odbiorcy ze szczególnymi potrzebami muszą mieć realny dostęp do treści.

W praktyce oznacza to, że materiały wideo, komunikaty urzędowe, treści informacyjne oraz materiały edukacyjne powinny posiadać alternatywną wersję w PJM, jeśli są istotne dla obywateli.

WCAG 2.1 / 2.2 – co dokładnie mówią standardy?

Ustawa odwołuje się do międzynarodowych standardów WCAG (Web Content Accessibility Guidelines). To zbiór zasad, określających, jak powinna wyglądać dostępna strona internetowa i treść cyfrowa.

W kontekście języka migowego najważniejsze są:

• wymóg zapewnienia alternatywnego dostępu do treści wideo,

• konieczność zastosowania rozwiązań zrozumiałych dla osób z niepełnosprawnościami słuchu,

• wymóg dostępności kluczowych materiałów w formach możliwych do zrozumienia.

W skrócie – jeżeli materiał wideo jest ważny i dotyczy spraw publicznych, proceduralnych, informacyjnych, edukacyjnych lub zdrowotnych – powinien mieć tłumaczenie na PJM.

Kogo obowiązuje zapewnienie tłumaczenia PJM?

Przepisy obejmują przede wszystkim:

• urzędy centralne i samorządowe,

• ministerstwa,

• jednostki administracji publicznej,

• placówki edukacyjne (szkoły, uczelnie),

• placówki medyczne,

• instytucje kultury,

• instytucje realizujące zadania publiczne,

• podmioty finansowane ze środków publicznych.

Jeżeli instytucja publikuje treści, które są ważne dla obywateli – powinna zapewnić dostęp do nich w PJM.

Firmy prywatne nie zawsze są formalnie zobowiązane ustawą, ale:

• coraz częściej są objęte wymaganiami kontraktowymi,

• uczestniczą w przetargach z wymogami dostępności,

• są oceniane przez użytkowników i rynek,

• stosują PJM jako element odpowiedzialności społecznej.

Jakie treści szczególnie wymagają PJM?

Prawo i dobre praktyki wskazują, że tłumaczenie PJM powinno być stosowane przede wszystkim w przypadku:

• materiałów urzędowych dotyczących procedur i spraw obywatelskich,

• komunikatów administracyjnych,

• treści edukacyjnych i szkoleniowych,

• informacji medycznych,

• materiałów dotyczących zdrowia publicznego,

• komunikatów kryzysowych,

• transmisji wydarzeń publicznych i oficjalnych wystąpień.

Krótko mówiąc – wszędzie tam, gdzie treść ma realny wpływ na życie użytkowników.

Obowiązki instytucji publicznych – co trzeba zrobić?

Instytucje nie mogą udawać, że problem nie istnieje. Ustawa nakłada konkretne obowiązki:

• planowanie dostępności na etapie projektowania,

• uwzględnianie PJM przy materiałach wideo,

• konsultacje z ekspertami i społecznością Głuchych,

• zapewnienie możliwości zgłoszenia braku dostępności,

• obowiązek poprawienia niedostępnych treści w określonym czasie.

Co ważne – brak wdrożenia może skutkować:

• skargami użytkowników,

• kontrolą,

• karami finansowymi,

• utratą wiarygodności.

Dobre praktyki dla firm prywatnych

Choć firmy prywatne nie zawsze są ustawowo zobowiązane, coraz częściej wdrażają PJM, ponieważ:

• poprawia to wizerunek,

• zwiększa zaufanie klientów,

• umożliwia dotarcie do większej grupy odbiorców,

• wpisuje się w politykę CSR,

• podnosi poziom profesjonalizmu.

Najlepiej sprawdza się zasada: jeśli treść jest ważna – zrób PJM.

Najczęstsze błędy instytucji

W praktyce wiele instytucji popełnia te same błędy:

• zbyt małe „okienko” z tłumaczem,

• brak synchronizacji treści,

• stosowanie SJM zamiast PJM,

• brak konsultacji z Głuchymi,

• traktowanie PJM jako dodatku „na pokaz”.

Takie działania nie spełniają prawa ani standardów dostępności.

Podsumowanie – prawo mówi jasno, a odpowiedzialność idzie dalej

Prawo w Polsce jednoznacznie wskazuje, że treści publiczne muszą być dostępne. WCAG doprecyzowuje, jak tę dostępność osiągnąć. Instytucje publiczne muszą zapewniać tłumaczenie PJM tam, gdzie treść jest istotna. Firmy prywatne coraz częściej powinny to robić, jeśli chcą być postrzegane jako odpowiedzialne i nowoczesne. Dostępność to nie ozdoba i nie marketing – to obowiązek i standard współczesnej komunikacji.

Szczegóły

Autor: biuro@webkon.eu

Kategoria: inforamcje Ogólne

Opublikowano: 19 grudzień 2025

Odsłon: 3

PJM – naturalny język społeczności Głuchych

PJM (Polski Język Migowy) to naturalny język osób Głuchych. Jest żywy, rozwija się, posiada własne struktury gramatyczne, specyficzną składnię i zasady przekazywania treści. Nie odwzorowuje języka polskiego. Ma inny szyk, inną logikę, inne sposoby wyrażania informacji. Dla wielu osób Głuchych PJM jest pierwszym językiem, w którym myślą, komunikują się i odbierają świat.

SJM – system sztuczny, nie język

SJM (System Językowo-Migowy) powstał jako narzędzie edukacyjne i próbował łączyć język polski z gestami. Oznacza to, że:

• bazuje na gramatyce polskiej,

• jest sztucznie narzucony,

• bywa trudny w odbiorze dla Głuchych.

W efekcie wielokrotnie okazuje się, że zamiast pomagać – utrudnia zrozumienie. Dlatego we współczesnej dostępności cyfrowej SJM nie powinien być standardem.

Najczęstsze błędne założenia instytucji

Instytucje bardzo często zakładają:

• „migowy to migowy – obojętnie jaki”

• „napisy wystarczą”

• „Głusi i słabosłyszący to ta sama grupa”

• „małe okienko z tłumaczem wystarczy”

To poważny błąd. Dostępność cyfrowa opiera się na realnych potrzebach, a nie na pozornym spełnieniu wymogów.

Kiedy stosować PJM, a kiedy SJM?

PJM należy stosować zawsze tam, gdzie treść jest ważna, skomplikowana, urzędowa, edukacyjna, medyczna lub formalna. Dotyczy to:

• stron urzędów,

• szkół i uczelni,

• służby zdrowia,

• instytucji publicznych,

• oficjalnych materiałów wideo.

SJM może pojawiać się jedynie wyjątkowo – w bardzo specyficznych kontekstach edukacyjnych i wyłącznie wtedy, gdy użytkownik jednoznacznie tego oczekuje.

Praktyczne wskazówki dla twórców treści

Jeśli tworzysz treści i chcesz, aby były naprawdę dostępne:

• zawsze wybieraj PJM jako standard,

• pracuj z profesjonalnymi tłumaczami,

• konsultuj realizacje z osobami Głuchymi,

• unikaj symbolicznych rozwiązań,

• nie równaj PJM i SJM – to nie to samo.

Podsumowanie

PJM to język. SJM to system. Różnica jest fundamentalna. Jeżeli Twoim celem jest realna dostępność, a nie pozór – wybieraj PJM. To on zapewnia prawdziwą komunikację i pełne zrozumienie treści przez osoby Głuche.

Szczegóły

Autor: biuro@webkon.eu

Kategoria: inforamcje Ogólne

Opublikowano: 19 grudzień 2025

Odsłon: 6

Język migowy – naturalny język społeczności Głuchych

Język migowy to pełnoprawny język, a nie „dodatek do treści”. W Polsce podstawowym językiem osób Głuchych jest PJM – Polski Język Migowy, który posiada własną gramatykę, składnię, zasady budowania zdań i specyficzną strukturę. PJM nie jest „polskim na dłoniach”. Nie kopiuje języka polskiego, nie jest wersją skróconą ani uproszczoną. Jest językiem wizualno-przestrzennym, wykorzystującym ruch dłoni, mimikę twarzy, ułożenie ciała i dynamikę ruchu. Dla wielu osób Głuchych to pierwszy język, znacznie bardziej naturalny niż język polski.

Obok PJM istnieje również SJM – System Językowo-Migowy, który historycznie był używany w edukacji. SJM odwzorowuje składnię języka polskiego i został stworzony sztucznie, dlatego nie jest naturalnym językiem społeczności Głuchych. W kontekście dostępności cyfrowej i nowoczesnych standardów komunikacji kluczowy jest właśnie PJM, ponieważ to on zapewnia realne zrozumienie treści.

Napisy, lektor czy tłumaczenie na PJM – czym to się różni?

Jednym z najczęstszych mitów jest przekonanie, że „napisy wystarczą”. Niestety to nieprawda.

• Napisy – są bardzo ważne, ale głównie dla osób słabosłyszących oraz tych Głuchych, które dobrze znają język polski. Wielu Głuchych uczy się polskiego jako drugiego języka, co oznacza, że napisy nie zawsze zapewniają pełne zrozumienie.

• Lektor – w ogóle nie rozwiązuje problemu osób Głuchych. Pomaga osobom niewidomym lub słabowidzącym, ale nie jest alternatywą dla PJM.

• Tłumaczenie na język migowy (PJM) – to jedyna forma, która w pełni odpowiada naturalnemu sposobowi komunikacji społeczności Głuchych i zapewnia realną dostępność treści.

Dlatego w dostępności cyfrowej język migowy nie jest „opcją”, ale narzędziem pierwszego wyboru, gdy treści są ważne, skomplikowane lub dotyczą życia publicznego.

Dlaczego język migowy jest tak ważny w dostępności cyfrowej?

Dostępność cyfrowa to nie „techniczna formalność”. To realny wpływ na życie ludzi. Brak tłumaczeń na język migowy oznacza brak dostępu do:

• informacji publicznych,

• usług administracyjnych,

• zdrowia i opieki medycznej,

• edukacji i materiałów szkoleniowych,

• kultury i wydarzeń publicznych.

Bez PJM osoby Głuche są zwyczajnie wykluczane. Zgodnie z prawem oraz dobrymi praktykami dostępność oznacza równy dostęp do informacji, a nie teoretyczną możliwość przeczytania czegoś, czego użytkownik i tak nie jest w stanie w pełni zrozumieć.

Gdzie język migowy online jest najbardziej potrzebny?

Język migowy powinien pojawiać się tam, gdzie treści są ważne, często trudne i istotne z punktu widzenia użytkownika. Najczęściej dotyczy to:

• stron urzędów i instytucji publicznych,

• serwisów edukacyjnych i e-learningowych,

• serwisów medycznych i informacyjnych,

• materiałów wideo publikowanych w internecie,

• komunikatów kryzysowych,

• transmisji wydarzeń publicznych.

Coraz częściej tłumaczenie PJM wdrażają także firmy komercyjne – w bankowości, usługach, ubezpieczeniach czy sektorze medycznym – traktując je jako element profesjonalnej obsługi i odpowiedzialności społecznej.

Język migowy to nie dekoracja – liczy się jakość

Sam fakt dodania „okienka z tłumaczem” nie oznacza dostępności. Język migowy w internecie musi być:

• poprawny językowo (PJM, nie SJM),

• wykonany przez profesjonalnego tłumacza,

• dobrze widoczny (nie mikroskopijne okienko),

• odpowiednio oświetlony,

• zsynchronizowany z treścią.

Źle przygotowane tłumaczenie PJM jest równie bezużyteczne, jak jego brak. Dostępność cyfrowa wymaga jakości, a nie symbolicznego „odhaczenia wymogu”.